مدل سازی و تفسیر داده های مگنتوتلوریک– مطالعه موردی منطقه زمین گرمایی سبلان

مگنتوتلوریک (mt) یک روش اکتشاف الکترومغناطیسی است که منشأ آن امواج الکترومغناطیسی طبیعی ایجاد شده در مگنتوسفر زمین می¬باشد. در این روش با ثبت مولفه های افقی عمود بر هم نوسانات میدان¬های مغناطیسی و الکتریکی در سطح زمین، می¬توان توزیع رسانایی الکتریکی زمین مورد مطالعه را به دست آورد. تانسوری که مولفه های افقی میدان مغناطیسی را به مولفه¬های افقی میدان الکتریکی مرتبط می¬کند تانسور امپدانس نامیده می¬شود که از این تانسور می¬توان پارامترهای مقاومت ویژه ظاهری و فاز امپدانس را به منظور تفسیر داده های مگنتوتلوریک استخراج کرد. در حالت مدل یک¬بعدی و هم¬چنین مدل دو¬بعدی، مولفه¬های قطر اصلی تانسور امپدانس مقدار صفر دارد. در حالت مدل دو¬بعدی معادلات امواج الکترومغناطیسی به دو مد قطبش مستقل te (میدان الکتریکی در راستای امتداد لایه¬ها) با طبیعت القایی و tm (میدان مغناطیسی در راستای امتداد لایه¬ها) با طبیعت گالوانیکی تفکیک می¬شود. به منظور بررسی ذخایر زمین¬گرمایی منطقه سبلان، داده¬های 27 ایستگاه mt با ارتفاع 2400 تا 3830 متر و با دوره تناوب 003/0 تا 300 ثانیه که از جنوب مشکین¬شهر (دره موئیل) در سال 2007 برداشت شده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. از آن¬جا که اندازه¬گیری ها همیشه تحت تاًثیر نوفه¬های موجود در محیط قرار می¬گیرند، پس از حذف این نوفه¬ها تحصیح جابجایی ایستا بر اساس اطلاعات زمین¬شناسی منطقه و با کمک نرم¬افزار winglink هم¬زمان با مدل¬سازی بر روی داده¬ها اعمال شد. مدل¬سازی یک¬بعدی داده¬ها با استفاده از رهیافت اوکام بر روی داده¬های یک ایستگاه (ایستگاه شماره 27) صورت گرفت و سپس مدل¬سازی دو¬بعدی براساس رهیافت معکوس¬سازی مکی، در امتداد پنج پروفیل و با ترکیب هر دو مد قطبش te و tm صورت گرفت که نتایج این مدل سازی¬ها تطابق خوبی با واقعیت¬های زمین¬شناسی منطقه داشت. مدل¬های به دست آمده بیانگر شکل¬گیری و حضور یک سیستم زمین گرمایی دمابالا در منطقه سبلان می¬باشند، به طوری که سنگ¬پوش، مخزن حاوی سیال و منبع حرارت زمین-گرمایی در این مدل ها قابل مشاهده و تشخیص می¬باشند. مناطق کم مقاومت (کم¬تر از 10 اهم متر) در پوسته و در اعماق کم در مدل¬ها، به عنوان مخزن سیستم زمین¬گرمایی محلی تفسیر می¬شوند. با توجه به ماهیت بی¬هنجاری¬های زمین¬گرمایی، مدل¬سازی دو¬بعدی، در مقایسه با مدل سازی یک¬بعدی نتایج بهتری به دست می¬دهد. کلمات کلیدی: انرژی زمین¬گرمایی، مگنتوتلوریک، معکوس سازی دوبعدی، منطقه سبلان.